Tajna kuće na raskršću

Ima svakakvih kuća u pomoravlju, sve one simbolizuju nešto pokušavajući da ostave neku poruku i trag u vremenu. Pandurovićeva kuća na raskršću krije posebnu tajnu.

Početkom 19.tog veka, u vreme velike seobe Srba, familija Pandurovića je dospela iz južnih krajeva u Veliko Pomoravlje, kako su u to vreme nazivali dolinu Velike Morave. Za deda Lazara se govorilo da je bio „retko pismen“ čovek, otkrivši na svom imanju u Sisevcu „nezdravi kamen koji gori“ osniva Senjski majdan koji pod njegovom upravom prerasta u Senjski Rudnik. Kako se industrijalizacija Srbije naglo pokrenula nakon početka eksploatacije uglja u Senjskom majdanu, moglo bi da se kaže da su Pandurovići bili nazaslužniji za nagli razvoj Ćuprije kao centra Velikog Pomoravlja, male države Srbije.

U to vreme je bila privilegija živeti na takvom mestu, pa je Lazar kupio plac na raskršću u u samom centru Ćuprije. Gde je njegov omiljeni unuk Dobrivoje napravio sebi lepu kuću po ugledu na one koje je video u Italiji, gde je po dedinoj preporuci započeo studije arhitekture i tamo pristupio tajnom bratstvu slobodnih zidara.

Može se reći da je Dobrivoje A. Pandurović, zaista imao burnu mladost. Ratujući u balkanskim i Velikom ratu stekao je orden Svetog Save i Albansku spomenicu, i kao prekaljeni ratnik 1921.godine diplomirao na građevinskom odseku tehničkog fakulteta u Beogradu. Kao mladi inženjer je iskustvo je sticao u Beogradu, službujući u Državnoj železnici, a zapisano je da je građevinski inženjer Dobrivoje A. Pandurović neko vreme bio i generalni direktor. Kasnije je bio i savetnik u ministarstvu građevina.

Stručnost na poslu i pripadnost masoneriji su mu otvarala svakojaka vrata. Iako je bio kao stvoren za velikog vođu, krupan, naočitog izgleda, govorljiv, više je voleo da rukovodi inženjerskim poslovima nego li politikom.

Za tadašnje vreme je bilo čudno što je Dobrivoje redovno dobijao poštom stručne časopise iz građevinarstva i po koji slobodnozidarski koji su bili na nemačkom, francuskom i italijanskom jeziku. U to vreme su šestar i lenjir bili oznake ne samo masonerije, nego i arhitekata koji su u Evropi kao slobodni zidari stvarali nov stil u građevinarstvu.

Slučajni prolaznici ili namernici često zastanu i podignu pogled ka simbolima koji se nalaze na zidu kuće na raskrsnici u centru Ćuprije. Šestar i uglomer uz 1928. godinu izgradnje, svakako je označavalo da je vlasnik te kuće bio „dobar čovek na dobrom glasu“ kako su se međusobno prepoznavala braća slobodni zidari.

Treba napomenuti da je Dobrivoje bio jedan od inicijatora za osnivanjem masonskog venčića „Pomoravlje“ koji se nezvanično oformio 1938. godine u Jagodini sa nekolicinom svoje braće iz lože „Šumadija“ kojoj je pripadao do početka drugog svetskog rata. Tada je prekinuto njegovo prerastanje u pravu i potpunu ložu jer je došlo do obustave rada i zamrzavanja svih masonskih aktivnosti, što se nastavilo i u posleratnom, komunističkom i socijalističkom periodu, sve do '90-tih godina kada je stidljivo krenula obnova rada predratnih loža. Ali na žalost buđenje venčića „Pomoravlje“ brat Dobrivoje nije dočekao, preselio se na „večni istok“ 14. marta 1987. godine u 96.godini svog života.

Započetu misiju je pokušao da nastavi njegov sin Nikola, ali je nakon očeve smrti prodao kuću svom bratu iz lože Radomiru Pavloviću zvanom „Sisevac“ koga je Dobrivoje obavezao da posle njegove smrti kuća na raskršću postane prvi pomoravski masonski hram ali je i njega iznenadna smrt u tome sprečila, preminuo je 2010. godine. Poštujući molbu svog oca, Radomirov sin Branko Pavlović takođe postaje slobodni zidar i nastavlja očevu obavezu.

Zajedno sa braćom, na Vidovdan 2022. godine konačno formira pravu i potpunu ložu „Pomoravlje“, koja je jedna od osnivača Velike Tradicionalne SlobodnoZidarske Lože Srbije na orijentu Ćuprija i dolini Velikog Pomoravlja.

U burnoj istoriji svog postojanja kuća na raskršću krije tajne koje simbolizuju tradiciju i čuvaju pomoravski duh koji su iza sebe ostavili u zaveštanje Pandurovići i ostala braća iz minulih vekova.